Celiakia to choroba trzewna, która charakteryzuje się nietolerancją glutenu, czyli białka zapasowego występującego w pszenicy, jęczmieniu, życie, w niewielkim stopniu także w owsie. Prowadzi ona do zaniku kosmków jelita cienkiego, odpowiedzialnych za prawidłowe wchłanianie pokarmu. Konsekwencją tego mogą być np. bóle brzucha, wymioty, nudności, biegunki, mały przyrost masy ciała.
Choroba ta często utożsamiana jest z alergią pokarmową na gluten. Nie jest to jednak prawda. Celiakia to choroba immunologiczna, która trwa całe życie, niestety jest także dziedziczna. Natomiast alergia na gluten często dotyczy małych dzieci, które po kilku latach z niej wyrastają.
Choruje na nią co najmniej 1 procent populacji. Może się ujawnić w każdym wieku. Najczęściej wykrywa się ją u osób dorosłych, 30-50-latków. Badania pokazują, że dwukrotnie częściej chorują na nią kobiety niż mężczyźni.
Jakie są rodzaje celiakii?
Ze względu na nasilenie objawów możemy mówić o trzech rodzajach celiakii:
1. pełnoobjawowa (klasyczna, jawna) – występuje głównie u dzieci, osób starszych i kobiet w ciąży. Niekiedy mylona jest ze stresem, alergią pokarmową lub objawami zespołu jelita drażliwego. Typowymi objawami są:
-
-
- bóle brzucha,
- wzdęcia,
- chudnięcie,
- biegunki,
- zaburzenia rozwoju u dzieci,
- zmiany nastrojowe, depresja,
- niski wzrost,
- anemia świadcząca o złym wchłanianiu pokarmu
-
2. ubogoobjawowa lub nawet bezoobjawowa – najczęściej występujący rodzaj celiakii, choroba dotyczy tylko błony śluzowej jelita cienkiego. Charakteryzują ją następujące cechy:
-
-
- afty i wrzodziejące zapalenie jamy ustnej,
- ciągłe zmęczenie,
- niedorozwój szkliwa zębowego,
- niewyjaśniona niedokrwistość z niedoboru żelaza,
- podwyższony poziom cholesterolu,
- bóle głowy,
- depresja,
- nawykowe poronienia,
- problemy z płodnością,
- wczesna osteoporoza,
- bóle stawów i kości.
-
3. ukryta (utajona) – dotyczy osób z prawidłowym obrazem jelita, u których we krwi stwierdzono obecność określonych przeciwciał, co w przyszłości może spowodować pełny rozwój choroby, połączony z zanikiem kosmków jelitowych.
W przypadku zauważenia niepokojących nas objawów, należy skontaktować się z lekarzem pierwszego kontaktu lub z pediatrą, który po dokładnym wywiadzie powinien skierować nas do gastroenterologa.
Jak zdiagnozować celiakię?
Przede wszystkim należy wykonać badanie laboratoryjne polegające na pobraniu krwi i zbadaniu stężenia przeciwciał przeciwko endomysium mięśni gładkich (EmA), transglutaminazie tkankowej (tTG) oraz przeciwko deamidowanej gliadynie (DGP lub GAF). Wskazane jest też dodatkowo wykonać badanie na obecność przeciwciał w obu klasach (IgA i IgG), które są charakterystyczne dla celiakii. Ich występowanie bardzo często świadczy o chorobie.
Ponieważ choroba ta jest dziedziczna, warto wykonać badanie genetyczne umożliwiające wykrycie obecności genów HLA-DQ2 i HLA-DQ8 (genów charakterystycznych dla osób z celiakią – mogą występować oba lub tylko jeden z nich). Badania genów dokonuje się tylko raz, a wynik jest ważny przez całe życie.
Na czym polega leczenie celiakii?
Głownie na przejściu na stałe na dietę bezglutenową, co skutkuje poprawą zdrowia chorego i powolną regeneracją kosmków jelitowych. Indywidualną cechą danego organizmu jest czas, jaki na to potrzebuje – kilka tygodni, miesięcy czy nawet lat. Gdy dieta bezglutenowa nie przynosi satysfakcjonujących efektów, zaleca się połączenie jej z dietą bez laktozy. Brak kosmków jelitowych uniemożliwia trawienie laktozy i często dopiero taka dieta przynosi efekt.
Pamiętajmy jednak, aby nie zmieniać naszej diety na bezglutenowej bez wyraźnych zaleceń lekarza gastroenterologa, ponieważ uniemożliwi mu to prawidłową diagnozę (jeśli przestajemy spożywać gluten, organizm przestaje wytwarzać charakterystyczne przeciwciała i wyniki badań będą niemiarodajne).
Pacjenci chorujący na celiakię powinni starać się jak najczęściej samodzielnie przygotowywać posiłki, począwszy od pieczenia pieczywa czy wędlin, a kończąc na słodkościach. Wtedy będą mieli pewność, że domowe pożywienie im nie zaszkodzi.
Przykładowy jednodniowy jadłospis 1700 kcal przy celiakii:
Śniadanie– 35g kaszy jaglanej ugotować na mleku (200ml) i wymieszać z 1 jabłkiem startym na tarce, posypać łyżką migdałów i cynamonem
II śniadanie– banan i kiwi
Obiad– talerz zupy ogórkowa ugotowana na warzywach z łyżką mleka oraz 30g ryżu, 150g piersi indyka duszonej na łyżce masła klarowanego, 100g ugotowanej marchewki z groszkiem
Podwieczorek– skyr lub jogurt naturalny z łyżką żurawiny i łyżkę nerkowców, pomarańcza
Kolacja– 2 małe kromki chleba bezglutenowego lub 4 wafle ryżowe posmarowane cienko masłem, na to sałata i 100g twarożku z 2 rzodkiewkami i szczypiorkiem wymieszane z 2 łyżkami jogurtu naturalnego.
*W artykule wykorzystałam informacje pochodzące ze strony Polskiego Stowarzyszenia Osób
z Celiakią i na Diecie Bezglutenowej.
Dodaj komentarz